Op stap in Berlijn

Tot nu toe tonen de meeste Fibeln scènes van het Duitse platteland en uit de rijke Duitse natuur. Het eerste wat aan Hirt’s Berliner Fibel opvalt is dat de focus op de stad ligt. Berlijn om precies te zijn, de gemoderniseerde hoofdstad van het nieuwe Duitsland. Een verhoogde metrobaan, auto’s en overvliegende vliegtuigen getuigen van industriële en technologische voorspoed. De vrolijk spelende kinderen, die zich in een stadspark goed weten te vermaken en voor elkaar zorgen benadrukken de mentale gezondheid van de bevolking.  

Het boekje is een zogeheten Schreiblesefibel, een schrijf- en leesboekje. Het is uitgebracht in 1935 en opent met een foto van Hitler die drie jonge jongens vriendelijk gedag zegt, terwijl hij een bos bloemen van hen in ontvangst neemt. Het boekje laat voornamelijk scenes uit het dagelijkse leven zien.  

Op pagina 5 regent het stevig. Een groep mensen stapt de metro uit, het noodweer in. De meisjes lopen voorovergebogen, houden hun gezicht uit de regen en denken dat ze daardoor minder nat worden. De jongen negeert het weer; hij stapt stoer en triomfantelijk vooruit. De regen doet hem niets, het is maar water. Het overlevingsinstinct en de stoerdoenerij die we op illustraties van Hitlerjugend-kampen zien, zien we hier terug in een stedelijke omgeving. ‘Neem daar maar eens een voorbeeld aan!’, lijkt het boekje de kinderen te vertellen. 

Op pagina 6 een afbeelding van spelende kinderen in een park. Een vliegtuig met een opdruk van een swastika vliegt over, de kinderen onderbreken hun spel met een zweeptol om te kijken. De jongen wijst, hij vindt het vliegtuig bijzonder. Deze afbeelding laat zien dat vliegtuigen, die zich met veel gebulder een weg door de lucht banen, relatief nieuw zijn. Ze zijn de bijzondere aandacht meer dan waard. 

Ook op de pagina’s daarna talloze scènes met sport, spel en kameraadschap, hier en daar een swastika. Op pagina 42 staat iets nieuws, een optocht van de Wehrmacht: de Stahlhelmen in hun grijsgroene uniformen. Voorop een militaire band, met trompettisten en blazers. Daarachter een officier met sabel, trots te paard. Dan de strak in het gelid lopende soldaten met hun wapens in de rusthouding op de schouder. De tekst eronder maakt er een rijmpje van. Het zegt de kinderen niet bevreesd te zijn als ze een militaire parade zien. Integendeel zelfs! Het nodigt ze uit mee te doen, mee te lopen (en zo impliciet de herbewapening van Duitsland te vieren).  

Dit schrijf- en leesboekje was gericht op de kinderen in de stedelijke gebieden, die zich konden herkennen in de levendig getekende illustraties en verhalen die erbij pasten. Illustraties en verhalen die de Hitlerjugend, Wehrmacht en het vaderland bezongen. Het boek schept een idyllisch beeld van een welvarende samenleving, die zowel sociaal als technologisch met rasse schreden en zelfverzekerd de toekomst tegemoet treedt.