Nazipropaganda voor de jeugd, 1933 - 1945

Waarom een tentoonstelling over nazipropaganda voor de jeugd? 

In de tentoonstelling ‘Nazipropaganda voor de jeugd, 1933- 1945’ in het Nationaal Onderwijsmuseum vertellen honderden objecten, foto’s en boeken het verhaal van de manipulatie van Duitse kinderen en jongeren in de jaren tussen 1933 – 1945. Waarom deze tentoonstelling en waarom in het Onderwijsmuseum? We vroegen het projectleider Janneke Pierhagen.

“Toen ik bijna twee jaar geleden met de voorbereidingen voor deze tentoonstelling begon, kon ik me niet voorstellen waarom zoveel jonge mensen destijds blind achter Hitler aanliepen”, vertelt Janneke. “Maar aan de propaganda van het nationaalsocialistische regime viel simpelweg niet te ontkomen, zo blijkt. Het was een uitgekiend systeem dat zich niet alleen op volwassenen richtte, maar ook op kinderen, zelfs op de allerkleinsten." 

De dagelijkse werkelijkheid van de Duitse jeugd
De tentoonstelling zit vol met voorbeelden van de gehaaide manier waarop de denkbeelden van Hitler in het leven van alledag werden verspreid. "Met mooie, kleurrijke boekjes voor peuters en kleuters, reguliere schoolvakken als 'rassenleer', semi-militaire jeugdverenigingen waar je graag bij wilde horen, ‘must have’ verzamelplaatjes. In de tentoonstelling zie je goed hoe propaganda onderdeel was van het alledaagse leven; thuis, op straat en op school.” 

“Toen er na twaalf jaar een eind kwam aan Hitlers schrikbewind, bleef de Duitse jeugd ontgoocheld en zonder toekomstperspectief achter. Het contrast tussen de wereld waarin zij geloofden en de gruwelijke gevolgen van het nationaalsocialistische regime was enorm,” vertelt Janneke. “Voor ons is dat nu heel moeilijk voor te stellen."

Bewustwording van propagandamechanismen, juist nu 
Het Nationaal Onderwijsmuseum wil je in deze tentoonstelling bewust maken van hoe propaganda een normaal onderdeel was van het leven van de jeugd in die tijd. En van de impact die bewust ingezette (beeld)propaganda met zich mee kan brengen, óók in onze tijd.

"Door het mechanisme achter deze propagandamachine te zien, krijg je een spiegel voorgehouden. Ook in onze vrije, democratische samenleving, liggen manipulatie, verleiding en propaganda op de loer. Dat is gevaarlijk, omdat propaganda kan worden ingezet met verkeerde bedoelingen. Het is en blijft daarom belangrijk om (sociale) media kritisch te beoordelen, zeker in onze snel digitaliserende samenleving, waarin fake news de berichtgeving kan domineren.”

De tentoonstelling ’Nazipropaganda voor de jeugd, 1933-1945’ is van 10 juli 2020 t/m 9 mei 2021 te zien in het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht.