Propaganda in het museum

Unser Deutsches Heer. Ein Quartettspiel, een kaartspel geheel ontworpen in thema van het Derde Rijk, is een van de objecten die wordt getoond in de tentoonstelling ‘Nazipropaganda voor de jeugd, 1933-1945’. Net als vele andere boeken, schoolplaten en illustraties in de tentoonstelling, is het kwartetspel nooit eerder in een museale tentoonstelling gepresenteerd. De kaarten werden gebruikt in het Duitse onderwijs om de jeugd in contact te brengen met de nazi-ideologie. De reden dat het spel nooit eerder in een museum gepresenteerd werd, is het feit dat direct na de Tweede Wereldoorlog alles dat deed denken aan het nazisme weggestopt werd. De nazi’s waren immers verantwoordelijk voor de vele doden die de oorlog had gekend.

Sinds een aantal jaar is er een tendens ontstaan waarin musea dergelijke omstreden onderwerpen juist aan de kaak willen stellen in tentoonstellingen. Door deze verhalen aan het licht te brengen, kunnen we meer leren over de processen die hebben kunnen leiden tot de donkere bladzijden van onze geschiedenis en paralellen trekken met het heden. ‘Nazipropaganda voor de jeugd, 1933-1945’ is een voorbeeld van zo’n tentoonstelling. Het vertelt over de manipulatieve boodschappen in het onderwijs van het Derde Rijk, die bij hebben gedragen aan de ontwikkeling van de nazi-ideologie. Daarnaast nodigt het uit om deze praktijken kritisch te bekijken vanuit het oogpunt van de democratische samenleving waarin wij nu leven. 

Onze nieuwe collectiemedewerker Sophie Delfos studeerde vorig jaar af op deze thematiek. Haar scriptie voor de masteropleiding Museum Studies aan de Universiteit van Amsterdam schreef zij over propaganda objecten in museale tentoonstellingen. De vraag die in het onderzoek centraal staat is ‘hoe functioneert propaganda in het museum en dient het hier een plaats te hebben?’ Om die vragen te beantwoorden bekeek Sophie drie historische presentaties die gecreëerd werden ten tijde van politieke spanning, namelijk tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog. Een mooie link met de tentoonstelling die tot 31 oktober 2021 in het Onderwijsmuseum in Dordrecht te zien was.

Benieuwd geworden naar de scriptie van Sophie? Bekijk en lees haar hele onderzoek.